Camperreis Schotland dag 16: Van Portgordon naar Torridon
The Battlefield of Culloden en Beinn Eighe
De 16e dag van de Camperreis Schotland brengt mij via enkele tussenstops naar het indrukwekkende slagveld van Culloden waar een visitors centre is ingericht dat op een meer dan uitstekende wijze inzicht geeft in de achtergronden en de gevolgen van deze met name voor de Schotten zo belangrijke veldslag. Daarna reis ik verder door naar het westen om door een adembenemend mooi berggebied te rijden waarin de Beinn Eighe gelegen is. Daar vind ik mijn overnachtingsplaats.
Gisteren heb ik besloten om weer wat meer naar het westen terug te keren. De weersvoorspelling leert mij dat het de komende dagen beter weer wordt en zelfs de volgende week zullen er dagen zijn met zonneschijn. Maar dat geldt voor vandaag nog niet. Als ik wakker word schijnt nog wel de zon maar dikke wolken voorspellen dat het een regenachtige dag gaat worden en de praktijk zal leren dat dat gepaard gaat met een flinke storm.
1000 Soorten Whiskey
Ik maak eerst de bus schoon en mijzelf om daarna, na het ontbijt, richting Torridon te rijden. Het is een route van bijna 150 km. Maar eerst maak ik een tussenstop in het niet zo bijster interessante Elgin. De reden van mijn stop is dat daar de firma Gordon & Macphail gevestigd is die bekend is van zijn grote collectie whisky’s (ca. 1000 soorten). Omdat ik tijdens de twee bezoeken aan de destilleerderijen niet de whisky heb gevonden die ik zou willen hebben lijkt dit adres mij het juiste adres om de door mij gewenste naar rook ruikende en smakende whisky te vinden.
De winkel is inderdaad indrukwekkend en het personeel is volgens mij uiterst deskundig. De man, in keurig kostuum gestoken vraagt mij waar ik naar op zoek ben en als ik hem antwoord dat ik (als geen deskundige whisky-drinker) op zoek ben naar een whisky met een aangename rooksmaak laat hij mij 3 flessen ruiken. De een ruikt nog lekkerder dan de andere. Hij biedt mij aan om te proeven maar dat lijkt mij niet verstandig nu ik nog een 150 km te rijden heb.
Hij adviseert mij een Benromach fles te nemen. Een sterkere rooksmaak raadt hij mij als ‘amateur’ nog niet aan. De koop wordt gesloten en daarmee heb ik nu 3 geheel verschillende whisky’s aangeschaft waarmee ik een groot gedeelte van de rest van mijn leven wel genoeg aan zal hebben: 1) de Benromach Speyside Single Malt Scotch Whisky (10 years); 2) de Cardhu Single Malt Scotch Whisky (15 years) en 3) de Strathisla Speyside Single Malt Scotch Whisky (12 years). Als ik vertrek wordt de deur voor mij opengehouden en met een diepe buiging wordt afscheid genomen de hoop uitsprekend dat ik veel zal mogen genieten van deze uitstekende whisky. Het lijkt wel of ik net een fles van een paar honderd of een paar duizend pond heb aangeschaft.
Culloden Battlefield
De route gaat voort naar het westen. Vlak voor Inverness kom ik langs het Culloden Battlefield. In de reisboeken heb ik gelezen over het belang van deze veldslag en ik wil er meer over te weten komen. Het is er voor een woensdag vrij druk en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het slagveld appelleert aan het historisch gevoel van de Schotten: er lopen meerdere oudere heren rond in kilt.
Wellicht is het goed om hier kort op het belang van deze veldslag in te gaan. Half 18e eeuw streefde Prins Charles (meer bekend onder de naam de Bonnie Prince Charles vanwege zijn knappe verschijning) er naar om de Britse troon weer te laten bezetten door een Stuart. Daar waren ze in Engeland niet erg van gediend. En ze vreesden dan ook behoorlijk wat moeilijkheden die de opstandige Jacobieten-groep zou veroorzaken. Dat was niet geheel onterecht. Engeland was destijds in veel oorlogen betrokken om handelsgebieden veilig te stellen die ze over de hele wereld hadden. Bovendien waren de Engelsen in oorlog met de Fransen. Dus lag het voor de hand dat Bonnie Prince Charles steun ging vragen bij de Fransen om een Stuart op de troon te krijgen.
Aanvankelijk werd er vanuit Frankrijk een inval in Engeland gepland waarbij de Jacobieten met daadwerkelijke steun van de Fransen onder leiding van Prins Charles zou staan. Die inval ging niet door vanwege slecht weer.
Toen Charles het jaar daarop opnieuw om steun vroeg waren de prioriteiten van de Fransen gewijzigd en stond Charles er dus alleen voor. Hij vertrok naar Schotland om daar op 24-jarige leeftijd leiding te geven aan de Jacobieten om er een echt leger van te maken. Er deden ook Fransen mee en zelfs Engelsen. Dat verliep succesvol en Charles slaagde er in om uiteindelijk ver in Engeland door te dringen. Daar sloeg de paniek toe waarop de Engelse regering de eveneens 24-jarige hertog van Cumberland terugriep uit Frankrijk waar deze de strijd tegen de Fransen voerde. De hertog vond het maar onzin om terug te keren om zo een rebellengroepje een lesje te leren maar hij had geen keuze.
Na diverse confrontaties werd er uiteindelijk een beslissende veldslag nabij Culloden gevoerd tussen de goed georganiseerde Engelse troepen onder leiding van de hertog van Cumberland en de inmiddels zwaar gehavende Jacobieten-troepen onder leiding van Prins Charles. De veldslag vond in 1746 plaats waarbij de Jacobieten in de pan gehakt werden. De veldslag heeft nog geen dag geduurd en vrijwel alle doden (ca. 10.000) sneuvelden in één uur tijd.
Charles kon niets anders doen dan zich terugtrekken en de overlevende soldaten te bevelen om een goed heenkomen te zoeken. Hijzelf vluchtte verkleed als dienstmaagd naar de Hybriden en kon van daaruit naar het continent oversteken. Hij is nooit meer in Schotland teruggekeerd, is aan de alcohol geraakt en beleefde een triest einde. Zijn laatste portret laat een Charles zien die niet meer zo Bonnie is. De depressie is van zijn gezicht te lezen.
De hertog van Cumberland kreeg gezag over Schotland en heeft gedurende vele jaren een schrikbewind over de Schotten uitgevoerd. Was er aanvankelijk veel bewondering voor zijn overwinning later vond men hem erg wreed en werd hij de ‘butcher’ genoemd. Afgezien van Culloden heeft de hertog van Cumberland geen enkele belangrijke veldslag gewonnen; ook niet de veldslag in de buurt van Maastricht.
Ook hij kwam tenslotte op vrij jonge leeftijd aan een roemloos einde.
De tentoonstelling is bijzonder knap ingericht. Een aanrader voor iedereen!!! De tentoonstelling volgt de geschiedenis chronologisch. Steeds vanuit twee perspectieven: die van Bonnie Prince Charles en die van de Hertog van Cumberland. Vrijwel aan het einde van de tentoonstelling is op vier muren een indrukwekkende multimediale productie te zien. Hij wekt de indruk alsof je zelf op het slagveld staat in het uur dat er zo veel doden vielen. Heel indrukwekkend! De hele tentoonstelling wordt begeleid met een uitstekende audio-tour die ook in het Nederlands te beluisteren is. Helaas mochten er binnen geen foto’s gemaakt worden.
Daarna kun je het slagveld zelf bezoeken. Ik was geschokt door de geringe omvang er van. Het zal niet meer dan 1 km bij 1 km geweest zijn. En dan te bedenken dat deze veldslag zo veel nationale maar ook internationale gevolgen had.
Beinn Eighe
Onder de indruk gebruik ik mijn lunch in de bus en rijd ik daarna verder richting Torridon. Aanvankelijk is de tocht niet heel indrukwekkend maar voorbij Inverness wordt het steeds indrukwekkender.
Sprakeloos word ik van het gebied ten westen van Kinlochewe. Hogere bergen in een ronduit dramatisch landschap. Het ontroert mij zeer. Ik raak inmiddels behoorlijk verslingerd aan dit soort landschappen en ik besluit dan ook om niet helemaal tot Torridon door te rijden maar aan de voet van de Beinn Eighe de overnachtingsplek te zoeken. Ondanks de storm en de regen, of wellicht wel dankzij de storm en de regen, zit ik bijna een uur ademloos naar deze schitterende natuur te kijken. Ik vergeet er bijna van om foto’s te maken.
Als het donker wordt ga ik koken en de blog bijwerken. Het stormt nog steeds hevig en de bus staat hevig te schudden op zijn wielen. Maar dat heeft hij al eerder doorstaan. Het landschap is te indrukwekkend om te vertrekken. Morgen wordt het mooier weer en hoop ik in de buurt nog een wandeling te maken. En met dat idee wordt er weer een indrukwekkende dag toegevoegd aan mijn Schotse reiservaringen.
Heerlijk te lezen dat je zo volop geniet