Dag 29: Van Cabras naar San Leonardo de Siete Fuentes

Op het Pinisola del Sinis

Op de negenentwintigste dag van de camperreis Sardinië bezoek ik de bekende opgravingensite van Tharros en het historisch museum van Cabras. Dan ga ik verder naar het noorden om een wandeling te maken door een van de droogmakerijen in Capo Mannu. Dat lukt niet helemaal. Onverrichter zaken rijd ik door naar San Leonardo de Siete Fuentes om daar te overnachten.

Gisteren

Graag wil ik, alvorens aan het dagverslag te beginnen, nog even iets vertellen over een ontmoeting gisterenavond. Na het avondeten zit ik nog wat in de avondkoelte naar muziek te luisteren als er een bestelbusje stopt die het langs de weg liggende terrein wil oprijden. Er stapt een uit de kluiten gewassen man uit en hij zegt me met woord en gebaar dat het prima is dat ik hier overnacht maar dat het plezierig zou zijn als ik een paar meter naar voren kan rijden zodat hij morgenvroeg met zijn landbouwvoertuig makkelijk het zandpad op kan rijden. Natuurlijk wil ik dat doen.

Hij blijft echter zonder te reageren luisteren naar de muziek en dan vraagt hij wat voor muziek dat is. Ik zeg hem dat het de Hongaarse Dansen zijn van Brahms. Hij luistert geboeid verder en hij vraagt mij na enige tijd of ik het voor hem wil opschrijven. Natuurlijk wil ik dat maar ik geef hem eerst een glas witte wijn. Als ik de titel en alles genoteerd heb en voor hem neerleg luisteren we nog samen zonder iets te zeggen naar 3 of 4 tracks. Zijn grote ronde hoofd deint zachtjes mee op de maat van de muziek. Dan zegt hij met een diepe zucht dat het prachtig is. Hij bedankt me voor de wijn en het papiertje en wenst me goede nacht en rijdt zijn terrein op.

Wow, zo een ontmoeting, hoe kortstondig ook, maakt de hele reis bijzonder. Ik zal deze Hongaarse dansen nooit meer kunnen horen zonder het gezicht van die man in gedachten te zien. Ik zit me naderhand te bedenken dat als ik een heel goede pianist zou zijn geweest en ik had de keuze om een dergelijk recital te geven voor deze ene man in een eenvoudige concertzaal of in een gerenommeerde zaal helemaal vol met het gebruikelijke publiek, de keuze zou eenvoudig zijn geweest. Echte schoonheid, als je je er voor open stelt, wordt altijd herkend.

Tharros

Ik word al heel vroeg wakker door het geblaat van een kudde schapen die langs mijn camper heentrekt naar nieuwe weidegronden over de stoffige weg.

Nu ik toch wakker ben kan ik maar beter gelijk opstaan. Ik ga niet al te vroeg op pad want Tharros, de  bekende Phoenicische/Romeinse opgravingssite gaat pas om 9.00 uur open.

Ik loop om 9.00 uur naar binnen en ben verrast over de betrekkelijke volledigheid en herkenbaarheid van de Romeins/Phoenicische gebouwen.

Er zijn restanten te zien van twee tempels en er zijn ook twee grote thermen aanwezig waarvan de afzonderlijke ruimtes nog goed te herkennen zijn. Ook staan er nog twee trotse zuilen recht overeind. Trotse zuilen? Ze zijn nep, ze zijn van beton! Slechts één kapiteel lijkt echt te zijn.

Ook is het bijzonder om te zien dat de straten die door deze plaats liepen nog voor een groot gedeelte in tact zijn.

Getuige bij een opgraving

Aan het einde van de plaats vlak bij zee kom ik bij een voormalige woonwijk aan. Bij een van de ruïnes van de gebouwen staat een tent opgesteld en het blijkt dat medewerkers van de universiteit van Cincinatti hier met opgravingen bezig zijn.

Ik sta belangstellend toe te kijken en ik word enthousiast begroet. Ik verbaas me er iedere keer weer over hoe gastvrij Amerikanen zijn en hoe plezierig ze het vinden om kennis te delen. Een van de mensen komt naar mij toe en dat blijkt een hoogleraar te zijn die hier met zijn studenten met de opgravingen bezig zijn. Hij nodigt me uit om op het opgravingenterrein te komen. Het is immers nog vroeg en er zijn weinig bezoekers. Hij blijkt gelieerd te zijn aan dit project want zelf is hij verbonden aan de Universiteit van Massachusetts. Hij legt me uit waar ze mee bezig zijn.

De handel in de Phoenicische en de Romeinse tijd

Ze zijn geïnteresseerd in de wijze waarop in de Phoenicische en in de Romeinse tijd handel werd gedreven. Wat waren de overeenkomsten en wat waren de verschillen. Het vermoeden was dat in deze wijk vroeger verschillende winkels aanwezig zijn geweest. Dat vermoeden is inmiddels bevestigd want ze hebben de ingang gevonden van een Romeinse winkel. Hij laat mij die ingang zien en legt me uit wat hier zo typisch Romeins aan is. Nu zijn ze deze winkel centimeter voor centimeter aan het doorzoeken om hem in kaart te kunnen brengen.

Iets verderop zijn ze al dieper aan het graven en komen dan uit op de Phoenicische laag die aan de romeinse tijd vooraf ging. Ze vermoeden dat de Romeinen de stadsstructuur van de Phoeniciërs overgenomen hebben en dat er dus vergelijkingen te maken moeten zijn en er duidelijkheid gaat ontstaan in de ontwikkeling van het handel drijven. Eigenlijk komt zijn onderzoeksvraag hier op neer.

Hij vertelt nog veel meer over wat hij hier gevonden heeft en wat hij hoopt te ontdekken. Hij blijkt een geboren docent te zijn en vertelt er heel boeiend over. Ik leg hem mijn vragen voor die ik eerder deze reis had over de verhoudingen tussen Nurraghen, Phoeniciërs en Romeinen. Hij zou de antwoorden graag weten maar weet het ook niet precies. Wel is het opvallend dat een gewonnen veldslag op duizenden kilometers afstand uiteindelijk zijn invloed gaat krijgen op de rest van het gebied. Dat is eigenlijk een heel geleidelijk maar wel dwingend te doorlopen proces. Net als mij is hij niet primair geïnteresseerd in de stenen overblijfselen maar in de duiding van die overblijfselen. Ik denk dat dat voor de meeste archeologen geldt.

Op vrijwel alle bekende sociale media is meer informatie te vinden over de voortgang van dit project onder het lemma Tharros project.

Na een uur loop ik nog wat verder over de site en rond 11.30 uur drink ik nog een espresso en loop terug naar de camper.

San Giovanni di Sinis

Na een paar honderd meter moet ik al weer stoppen want daar bevindt zich het oude vissersplaatsje San Giovanni di Sinis met typerende visserswoningen.

Maar het meest interessante gebouw is de uit de vijfde eeuw stammende Chiesa de San Giovanni di Sinis.

Deze pre-romaanse kerk maakt een duidelijk Byzantijnse indruk met een koepelgedeelte dat in latere eeuwen verder uitgebouwd is tot een driebeukige kerk.

Het ziet er archaïsch en uiterst stevig uit. De steunberen lijken wel een hele kathedraal op zijn plaats te moeten houden. De kerk is heel sfeervol van binnen.

Museo Archeologico di Cabras

Dan rijd ik nog even terug naar Cabras op aanraden van de hoogleraar om daar het Museo Archeologico di Cabras te bezoeken omdat daar ook de relatie te zien is tussen de Nurraghen, de Phoeniciërs en de Romeinen. Het is een heel modern museum dat binnenkort uitgebreid gaat worden. Er komen drie thema’s aan bod. De Nurraghen, scheepsarcheologie en de Romeins/Phoenisische tijd.

Het nieuwe dat ik bekijk over de Nurraghen heeft betrekking op de in de nabijheid van het museum gevonden graven. In deze opgraving is duidelijk geworden dat hier de belangrijkste Nurraghen op hun hurken zittend in een soort stenen ton werden begraven. Die ton werd afgesloten met een sluitsteen en daar boven op kwam een meer dan levensgroot beeld te staan van waarschijnlijk het beroep dat de begravene uitoefende.

Er zijn tal van gebruiksvoorwerpen te zien uit de Phoenisische en Romeinse tijd waarvan er enkele heel mooi zijn.

Tenslotte wordt er in twee zalen aandacht besteed aan de ontdekking van een schip uit de oudheid dat volgeladen was met lood. Die loodstaven waren voorzien van kenmerken. Er moet dus een administratie aan ten grondslag gelegen hebben.

Doorreis naar het noordoosten.

Ik rijd verder en wil de streek Capo Mannu bezoeken. Het betreft hier vermoedelijk een droogmakerij. Maar de moed zakt me in de schoenen als al een kilometer van te voren grote parkeerplaatsen zijn aangelegd waar al veel auto’s geparkeerd zijn om naar het strand te gaan. Ik laat dit maar aan mij voorbij gaan. Ik besluit door te rijden naar het beginpunt van een wandeling waar ik morgenvroeg mee wil beginnen. Maar ook dat lukt niet. Ten eerste moet ik mij door de smalle straatjes van een kleine stad doorwurmen en vervolgens is de weg in verband met reparatie geblokkeerd.

San Leonardo de Siete Fuentes

Ik rijd dus om en eindig tenslotte in San Leonardo de Siete Fuentes. De naam San Leonardo zegt het al. Het was een pelgrimsplaats waar een ziekenhuis was opgericht voor de verzorging van pelgrims. Nu is het een gewone maar sfeervolle woonplaats in een schaduwrijk gebied met inderdaad zeven bronnen.

Ik loop er pas in de vroege avond doorheen want het was weer smoorheet vandaag. En pas nu merk ik hoe sfeervol dit plaatsje is.  Op afstand de sfeervolste plaats van deze reis. Het kleine dorp is gelegen in een niet zo groot dennenbos.

De huizen zijn vaak kleurrijk en van veel bloeiende planten voorzien. Sommige huizen zijn aan elkaar gebouwd zoals ik vaak bij vissersplaatsen heb gezien, sommige zijn vrijstaand en andere hebben weer een meer stads karakter. Er is een groot feestterrein onder de dennenbomen met picknicktafels en barbecues en er zijn natuurlijk de 7 bronnen die uitkomen op een groen pleintje waar naar goed Italiaans gebruik in de vroege avond hele families bijeenkomen.

Van het ziekenhuis is inmiddels een verzorgingshuis gemaakt en er is een redelijk grote bottelarij van het bronwater van enige faam dat hier uit de grond komt.

Finale Europees kampioenschap Voetbal

Het is trouwens 6 juni en dat betekent dat Italië tegen de Spanjaarden moet spelen voor de halve finale van het Europees kampioenschap. Men is niet optimistisch maar spreekt zichzelf moed in door luidruchtig Forza Italia te roepen. Als om 21.00 uur de wedstrijd begint is het doodstil op straat. Maar als de stand gelijk staat na de officiële speeltijd hoor ik sommige pessimistische Italianen in de auto stappen: dat wordt nooit meer wat. Dan de extra tijd. Die levert weliswaar twee doelpunten op maar voor beide partijen dus weer gelijkspel. Dan maar strafschoppen en… Italië wint met 3-2. Nu is de spanning weg en dat is te merken: Forza Italia!!!