Dag 14: Van Vila Nova de Fox Coa naar Tua

Terug in de tijd: 35.000 jaar geleden

Het wordt een topdag vandaag met veel afwisseling. In de ochtend neem ik deel aan de terreinexcursie van het Archeologische Park in de Coa vallei. Daarna bezoek ik het fenomenale museum van dat park. Na de lunch rijd ik in zuidwestelijke richting de prachtige Douro vallei binnen. Bij een tussenstop ontmoet ik Antonio Pina en Isabel Ferreira uit Porto. We hebben een lang gesprek. Daarna trek ik het achterland van de Douro vallei in om tenslotte daar een prachtige overnachtingsplek te vinden aan de rand van een rivier. (77 km).

Terreinexcursie naar het Archeologische Park in de Coa vallei

Ik had gisteren al deze excursie geboekt in het Archeologische Park in de Coa vallei. Om 9.00 uur moeten we aanwezig zijn en de groep bestaat uit vier Fransen en ikzelf. Engels blijkt voor geen van ons een probleem te zijn. Tijdens een welhaast soort dodenrit over heel smalle weggetjes met de landrover komen we uiteindelijk aan bij het gebied dat we gaan bekijken: de Canada do Inferno.

Inferno is niets te veel gezegd. In de zomer lopen de temperaturen hier op tot vaak boven de 45⁰ C. En het is dus zeker voor oudere mensen niet aan te bevelen in de middag deze excursie uit te voeren.

De gids, Rui, is in het dagelijks leven een sportleraar op een middelbare school maar in zijn vrije tijd is hij geïnteresseerd in archeologie en werkt hij als vrijwilliger voor het museum.

De geschiedenis van het archeologisch park

Hij vertelt eerst iets over de geschiedenis van het archeologische park. Het is niet zo heel lang geleden dat hier de rotstekeningen die we gaan bekijken ontdekt zijn. Het belang er van werd niet zo direct ingezien en indertijd werd juist hier een enorme stuwdam ontworpen en gebouwd. Bij realisatie daarvan zou het hele park onder water komen te staan.

Er is toen een actie op gang gekomen om het cultureel erfgoed te beschermen. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat onder aanvoering van de toenmalige minister-president (naar ik meen Gutterez het huidige opperhoofd van de VN) de bouw van de stuwdam gestopt werd en het archeologisch park een nationaal monument werd.

Sterker nog hij heeft er voor geijverd om het nationaal park te laten aansluiten bij Spanje en om plaatsing op de werelderfgoedlijst van de Unesco te bewerkstelligen. En dat is hem in een paar jaar tijd gelukt met als argument dat een volgende regering mogelijk de bouw van de stuwdam alsnog zou kunnen realiseren en het park alsnog verloren zou gaan. Ik geloof niet dat ooit een ander monument op zo korte termijn op de werelderfgoedlijst van Unesco terecht is gekomen.

De rotstekeningen

Het park is bijzonder omdat op 80 locaties meer dan 1200 rotstekeningen uit de prehistorie gevonden zijn. In de Canada do Inferno gaan we er 5 bezoeken. De tekeningen zijn waarschijnlijk ca. 35.000 jaar geleden aangebracht.

Waarom mensen zich hier gevestigd hebben is waarschijnlijk vanwege het klimaat en de nabijheid van de rivier. Het wild kon makkelijk met de menselijke stem opgedreven worden richting rivier en daar alsnog verdrinken. Er was een bijzonder microklimaat waardoor ook een primitieve vorm van landbouw mogelijk was.

De mogelijke betekenis van de rotstekeningen

Wij krijgen meestal op school te leren dat de dieren die weergegeven zijn in de rotstekeningen dienden om een goede jacht af te dwingen. Dat blijkt inmiddels wel een heel eendimensionale benadering te zijn. Er kunnen tal van andere redenen zijn. Het is nog altijd een puzzel waarom in dit gebied vaak meerdere tekeningen door elkaar op deze rotsen te vinden zijn. Werd het gezien als een soort identificatie van een gebied? Was het een ritueel? Was het een teken van de overwinnar? Men weet er nog weinig over.

De rotstekeningen zijn niet heel duidelijk te herkennen. Rui moet ze vaak meerdere keren met een stok aanwijzen. Daarom was het in de periode van de ontdekking ook moeilijk om tot een inventarisatie te komen. Vreemd genoeg wisten de vissers en de molenaars uit de regio wel waar die tekeningen waren. Aanvankelijk werd dat genegeerd maar later werd dat overgenomen en traden deze ambachtslieden op als een soort gids voor de archeologen. Mondelinge overlevering van de vindplaatsen vond gedurende vele eeuwen plaats.

De technieken van de rotstekeningen

In recentere jaren is de archeologie ook een stuk gevorderd in het duiden van de ontstaansgeschiedenis. Er is sprake van in de rots gehakte contouren, later werden die er in gekrast en ook de mate waarin de afbeeldingen gearceerd werden vertellen veel over het ontstaansmoment. Ook is men er niet zeker van of de tekeningen destijds ingekleurd werden. Dat komt men vaak in grotten tegen. Maar als dat hier ook het geval was dan zijn die door weer en wind weg geërodeerd.

Het museum

Na twee uur zijn we weer terug bij het museum en ik besluit om maar gelijk dit museum te bezoeken. Ook dat is een grote verrassing. Het museum is geheel uit grijs beton opgetrokken en gedeeltelijk in een rots ingebouwd. Het museum heeft een streng, iets duister en strak ontwerp. Wel indrukwekkend maar niet heel erg gastvrij.

Maar als je een paar ruimtes hebt bezocht ben je volkomen verkocht. Door de sobere ruimtes word je wel gedwongen je op de collectie te concentreren. En die collectie wordt op een fantastische wijze tentoon gesteld met geraffineerde belichting, veel multimediaal geweld (maar wel zeer ondersteunend) en een uitstekende app waarop je goede uitleg krijgt. Kortom een model-museum! Ook al kun je de veldexcursie niet meemaken dan moet je toch in ieder geval dit gave museum bezoeken.

Naar de Douro-vallei

Rond 13.00 uur rijd ik in de richting van de Douro-vallei, het gebied waar enkele van de beste wijngaarden van de wereld te vinden zijn, uiteraard voor de Portwijn.

Het is weer een prachtig gebied: hoge heuvels, wijngaarden, olijfgaarden afgewisseld met fruitboomgaarden en velden met wit-gele brem. En steeds weer die terrasaanbouw die het landschap zo gevarieerd maakt. Het is inmiddels 29⁰ C. En de wegen zijn weer doodstil. Ik begin maar weer eens gedurende 10 minuten de tegenliggers te gellen. Resultaat: 0.

Onderweg kom ik door een dorp met een opmerkelijke naam: Senhora da Estrada. Als oprecht katholiek zul je niet vreemd van die naam opkijken maar als even oprecht Amsterdams jongetje gaan je wenkbrauwen toch wel even omhoog.

Een bijzondere ontmoeting

Na enige tijd stop ik voor een uitzicht op een mooie parkeerplaats. Er staat nog een auto en als ik mijn foto’s gemaakt heb komt het echtpaar naar mij toe (Antonio Pima en Isabel Ferreira) om een gesprek aan te gaan. Ik maak mijn excuses dat ik geen Portugees spreek. ‘Maar ik probeer Engels te spreken’ is zijn antwoord. Ik in verlegenheid gebracht.

We praten zeker 1,5 uur met elkaar en zijn vrouw komt ook meediscussiëren. Het gaat natuurlijk over de oorlog, over het werk, over de politiek enz. Ik kom tot de conclusie dat ik in de afgelopen dagen zaken toch een beetje te veel door een roze bril heb bekeken.

Mijn roze bril

Bij voorbeeld mijn bewondering voor de huisvesting en de sociale woningbouw zijn wel erg rooskleurig geschetst. Ook hier in Portugal is het heel moeilijk voor jongeren om betaalbare huisvesting te vinden. Haar dochter die werkzaam is als houtrestaurateur in kerken verdient ca. € 1.000,– per maand. Voor een eenvoudige flat betaal je al snel € 600,– tot € 700,– per maand en dan blijft er niet zo veel over om van rond te komen. Dan dus maar thuis wonen.

De politiek en ander ongemak

Voor wat betreft de politiek praten we over de schijnbare besluiteloosheid en geringe doortastendheid van de politiek. Antonio en ik zijn het er over eens dat de weifelachtige houding van Guterrez in de VN niet getuigt van veel politieke moed. Destijds als minister-president was hij veel doortastender. Maar ja, aan de andere kant weten we ook niet wat er zich op de achtergrond afspeelt. Dus een oordeel is moeilijk te geven.

Met weemoed spreekt Antonio over de jaren ’70, het decennium van de Anjerrevolutie, en zie ik daar niet even de strijdbaarheid van de jonge Antonio naar voren komen?

Komt de weifelachtigheid wellicht door het feit dat landen niet erg autonoom meer kunnen handelen? Ieder te nemen besluit staat onder invloed van de EU, staat onder invloed van de grote industrie en staat onder invloed van de bredere mondialisering.

Na 1,5 uur nemen we afscheid en wisselen gegevens uit. Als ik in Porto ben: welkom!

Het station van Pinhao

Ik vervolg mijn reis door het mooie Douro-dal. In Pinhao stop ik bij het mooie en sfeervolle treinstationnetje. De tegelplateaus op de gevels zijn wonderschoon.

 

Een van mijn mooiste overnachtingsplekken

Weer voort, nu iets meer naar het noorden over de N212 waar ik in het dal van een zijrivier van de Douro kom: de Tua. Iets buiten een stadje vind ik een prachtig overnachtingspunt in de bocht van een rivier.

Ik zit nog 2 uur lang te genieten van dit wonderschone uitzicht. Het is nog warm, windstil, afgezien van vogels geen enkel ander geluid te horen. Een bijna paradijselijk gevoel.