Camperreis Schotland dag 23: Van Flashader naar Bracadale

Neist Point en Dunvegan Castle

De storm is gaan liggen en het is droog geworden. Dus ik hoop vandaag, op de 23^e dag van de Camperreis Schotland, wat meer buiten te zijn. Een korte rit dus die mij brengt naar de vuurtoren van Neist Point, naar het mooie kasteel Dunvegan, een black house en de Dun Broch. Omdat dit een van de laatste dagen is in dit zeer dunbevolkte deel van Schotland zoek ik een overnachtingsplek temidden van een eindeloos bergachtig veengebied. Die vind ik in de buurt van Bracadale.

Vanochtend niet zo vroeg opgestaan omdat ik de regen weer massaal naar beneden hoorde komen. Maar rond 8.30 uur hield die op en de weerapp verkondigde dat er vandaag niet zo veel regen zal vallen. Ook is de storm van gisteren gaan liggen dus dat zal veel ontspannender rijden.

 

Neist Point

Na ontbijt op pad gegaan. Het eerste doel is de vuurtoren van Neist Point, het meest westelijke punt van Skye. De 25 kilometer gaan eerst over een tweebaansweg maar de laatste 15 km gaan over en single-track-road. Het is weer een prachtige route. En om de feestvreugde te verhogen piept er af en toe een zonnestraal door de wolken heen. De vuurtoren is prachtig gelegen vlak tegen steile rotsen aan. Het is droog en af en toe schijnt zelfs de zon dus ik maak een wandeling met een omweg naar en van de vuurtoren. Nou ja, wandeling… De wandeling gaat door de velden heen en door de vele regen van de afgelopen dagen zijn die velden vrij drassig geworden. En stom, stom, stom, ik heb schoenen aan met weinig profiel dus het is af en toe glibberen maar ik ben overeind gebleven.

 

Black houses

Daarna rijd ik dezelfde weg weer terug naar de tweebaansweg. Onderweg zie ik enkele ruïnes van black houses waar vroeger de turfstekers in woonden.

Een van die huizen is weer in ere hersteld en je kunt er binnen kijken. Het is nu duidelijk waarom het black houses worden genoemd. Simpelweg omdat ze zwart zijn door de vele regen en het vuil dat van het uit turfplaggen opgebouwde dak af komt en uiteraard de soort steen. De inrichting van dit huis lijkt me veel minder romantisch en dus realistischer dan de huizen die ik gisteren gezien had in het openluchtmuseum. Mensonterende omstandigheden. Het is wrang dat vlak naast dit black house nu een van de beste restaurants van Schotland is gevestigd. De toenmalige veenwerkers moesten eens weten…

 

Dunvegan Castle

Als ik in Dunvegan aankom moet ik eerst tanken en daarvoor moet je bijna een bank beroven. De diesel is hier duurder dan de gewone benzine. Na het tanken en lunchen rijd ik door naar Dunvegan Castle. Een van de mooiste kastelen die ik deze reis gezien heb alhoewel niet helemaal oorspronkelijk. Dunvegan is al meer dan 700 jaar de hoofdzetel van de MacLeods-clan. Het kasteel hangt niet vol met heldenverhalen uit de vele oorlogen maar de MacLeods hebben wel een grote rol gespeeld om, na de vernederende nederlaag van Bonnie Prince Charles bij Culloden, hem het land uit te helpen. Anders dan veel andere adellijke families hebben de MacLeods zich voor een groot deel verzet tegen de land clearances. Trots wordt verteld dat er geen enkele bewoner van het gebied van de MacLeods van honger is omgekomen in die tijd.

Het kasteel is prachtig gelegen op een rots aan de rand van een zeemeer: Loch Dunvegan. Het was aanvankelijk een vesting maar vanaf de 13^e eeuw is het uitgebouwd tot kasteel en dat is zo voortgegaan tot in de 20^e eeuw.

De tuinen van Donvegan

Overweldigend mooi is de grote tuin die bij het kasteel hoort. Ik moet eigenlijk zeggen tuinen want er zijn er vele: de rododendron-tuin, de watertuin, de ronde tuin, de ommuurde tuin enz. En alles is even mooi onderhouden. Vrijwel alle planten stonden in bloei.

In een van de kassen sprak ik een medewerkster aan en vroeg haar hoeveel man er in dienst was om al die tuinen te onderhouden. Het bleken er 7 te zijn (full-time), 3 voor de vele en grote gazons en 4 voor de tuinen. De medewerkster, Donna genaamd, was verantwoordelijk voor de ommuurde tuin. Op mijn vraag hoe de aanleg en het onderhoud gepland werd vertelde ze dat ze plannen kan indienen bij de hoofdtuinman en deze met hem en de chief doorspreekt. De chief van de clan is eveneens een verwoed tuinliefhebber die overal ter wereld vele tuinen bezoekt en daar inspiratie aan opdoet. Sedert zijn aantreden is het tuinonderhoud aanzienlijk professioneler aangepakt.

Ze nodigt mij uit om in het tuinhuis te kijken naar de planning en ik stond versteld van de gedetailleerdheid waarmee dat gebeurt. Bij voorbeeld: een paar jaar geleden hadden ze net als bij ons last van de buxus-mot. Er is toen gelijk besloten om daarvoor de ilex in de plaats te zetten. Maar alles wordt zelf gekweekt voor deze tuin. Dus het duurt eerst twee jaar voordat de ilex uitgezet kan worden. Van de hele tuin zijn kaarten beschikbaar van de borders en tabellen over wat er wanneer moet gebeuren. Het was indrukwekkend en het enthousiasme en trots van Donna waren groot. Toen ik haar zei dat ik dit op afstand de mooiste tuin vond die ik in Schotland gezien had stond ze helemaal te glimmen. Op mijn uitnodiging om mijn tuin eens onder handen te nemen zei ze dat ze vereerd was door het verzoek maar er werd toch hard lachend nee verkocht.

 

Dun Broch

Ik rijd nog een paar kilometer naar het zuiden en stop daar onderweg bij een van de bewaard gebleven brochs van Schotland. Een broch is een klein fort uit de ijzertijd. Er zijn er zo’n 500 te vinden in Schotland. Een aardige gids (zwart maar volledig in kilt en bijbehorende attributen) van een niet heel erg geïnteresseerde kleine groep toeristen vertelde me er het een en ander over. De broch stamt uit de ijzertijd. Het was een rond hoog gebouw dat over dubbele muren beschikte (stabiliteit? Isolatie?) en vrij hoog. Op de begane grond verbleef het vee en er brandde een groot vuur die het vlees en de vis in de bovenste etage rookte. Op de midden etage verbleven de bewoners. Het was een soort ‘extended family’ van ongeveer 25 man. De familie die een broch bewoonde had een legertje van 15 man in dienst. Niet veel maar andere families hadden geen groter leger.

Om de broch heen woonden nog boeren in primitieve hutten. Als de familie geen weerstand kon bieden tegen de vijand werd het hele land om de broch heen in brand gezet zodat het voor de dreigende overwinnaars geen waarde meer zou hebben. De tactiek dus van de verschroeide aarde. Het is bekend dat deze mensen uit de ijzertijd al handel dreven met de Romeinen. Vergeleken met wat ik op het vaste land ken van dit soort bouwwerken uit de ijzertijd zijn die in Schotland veel beter ontwikkeld. Volgens de gids kwam dat ook doordat Schotland een eiland is en dus niet veel te maken had met buiteneilandse vijanden. Bovendien waren de brochs in Schotland gebouwd van rotsen en stenen terwijl de onderkomens op het vaste land meestal van hout waren. Dat maakt dus ook veel verschil.

Op de vlaktes van Bracadale

Het is inmiddels 17.00 uur geworden en ik wil een overnachtingsplek zoeken. Het zal een van de laatste nachten zijn in het dun bevolkte deel van Schotland. Dus ik wil nog ten minste één nacht op een verlaten turf/heideveld staan. Dat lukt. In de nabijheid van Bracadale. Maar het regent weer hard en door de mist is er niet veel van de omgeving te zien. Ik kan nu wel schrijven dat het hier erg mooi is maar door de mist kan ik het niet bewijzen. Ik hoop dat het morgen helderder is want ik wil nog graag een video-opname maken van deze omgeving.