De terugweg met een bonus

Ik rijd in de ochtend door Denemarken naar het zuiden en kom tijdens een koffiepauze in Christiansfeld terecht. Dat blijkt een interessant stadje te zijn van de Moravische geloofsgemeenschap. Daarna rijd ik door tot voorbij Kiel en besluit daar in de buurt te overnachten (287/10.000 km).

Verdwaald

Ik wilde vanochtend al vroeg vertrekken om ten minste 600 km te rijden richting huis maar dat is al bij de aanvang mislukt. Ik wilde met Luna een korte wandeling maken door het kleine en mooie nabij gelegen natuur- en recreatiepark. Maar zo klein was het niet om er toch in te kunnen verdwalen en dat neemt tijd in beslag als je ook nog eens je telefoon in de camper achterlaat. Dus na 1,5 uur uiteindelijk de camper weer teruggevonden. Luna blij, ik een beetje chagrijnig maar eigen schuld.

Het eerste gedeelte van de tocht door Denemarken gaat over de E20. Niet erg opwindend maar wel bijzonder om te zien hoe een gigantisch infrastructureel project wordt aangepakt. Ik vermoed dat er een spoorlijn parallel aan de autoweg gebouwd wordt.

Denemarken – Zweden 1-0 (qua infrastructuur)

Had ik al in Zweden bewondering voor de intensieve wijze waarop dit soort werken aangepakt wordt, ik moet toegeven dat ze na Denemarken nu voor mij op de tweede plaats zijn geëindigd; Denemarken op 1. Ik denk dat over een lengte van ca. 85 kilometer, grondverzet wordt gepleegd, viaducten worden gebouwd enz. En niet op één plek maar over de volle lengte van de 85 km. Chapeau!!!

Christiansfeld

Als het tegen 11.00 uur loopt en de behoefte aan water en koffie aan het oplopen is, zie ik langs de snelweg een bord dat verwijst naar een Unesco locatie: Christiansfeld. Toch maar even poolshoogte nemen.

Het gaat hier om een evangelische broedergemeente ofwel de Moravische kerk (in Nederland meer bekend als de hernhutters) die door de eeuwen heen een afsplitsing vormde van andere kerken (o.a. de gereformeerde en de protestantse kerk).

Voor zover ik het begrepen heb is het een gemeenschap die piëteit hoog in het vaandel had staan. Ook de sociale gemeenschap was een belangrijk uitgangspunt om het geloof te belijden.

Het ontstaan van Christiansfeld

Na vele jaren tegenwerking kreeg de Moravische kerk van koning Christian VII van Denemarken het recht om een stad op te richten, hun geloof uit te dragen en in hun bestaansrecht te voorzien door handel en fabricage van goederen.

Christiansfeld werd sterk centraal bestuurd. In 20 jaar tijd hebben ze het voor elkaar gekregen om eind 18^e eeuw de stad op te bouwen met een stratenplan die ten grondslag zou kunnen liggen aan New York. Vrije vestiging van bedrijven was niet toegestaan. Er werd centraal bepaald hoeveel, bakkers, slagers, houtbewerkers e.d. deel van de gemeenschap mochten zijn.

Kinderen werden thuis opgevoed maar ze na een zekere leeftijd niet getrouwd waren konden ze hun intrek nemen in een broeder- of zusterhuis. Daar mochten ze zolang het nodig was of zolang ze wilden wonen, een vak leren en werken. Binnen die huizen werd er veel gedaan aan scholing en aan het ontwikkelen van gemeenschapszin. Iedere dag werd gemeenschappelijk geopend en afgesloten met samenzang.

Christiansfeld was ook de eerste gemeente in Denemarken die aan ouderenzorg deed door een soort bejaardenhuis in te richten.

Soberheid

In alle geloofsuitingen vierde soberheid de boventoon. Niets mocht de relatie tussen mens en Jezus in de weg staan. Dat kun je heel goed zien aan de inrichting van de kerk: een geheel witte ruimte zonder versiering of wat dan ook. Eenvoudige banken en zonder altaar. Opvallend is dat alle ruimtes die ik bezocht heb heel licht waren en ruim voorzien waren van grote ramen.

(inter)nationale contacten

Er waren veel internationale contacten. Zo gaf men jaarlijks een overzicht uit van alle gebeurtenissen die niet alleen in Denemarken maar ook daarbuiten plaatsvonden. Dit bevorderde bij voorbeeld het (inter)nationale contact tussen vakbroeders. Men onderhield zelfs een eigen postsysteem. Ook werd er binnen de beperkte mogelijkheden veel aan ontwikkelingswerk gedaan.

Tolerantie en renaissancistische eigenschappen

Je zou denken dat een zo sterk centraal aangestuurde gemeenschap weinig tolerant gedrag laat zien. Maar dat blijkt toch anders te liggen. De Moravische Kerk blijkt veel renaissancistische trekken te vertonen al weet ik niet hoe de piëtistische opvattingen stroken met het renaissance ideaal.

Tolerantie komt ook naar voren doordat afwijkend gedrag niet altijd veroordeeld werd maar bespreekbaar werd gemaakt. In hoeverre dat sturend was kon mij niet verteld worden. Zo staat de Moravische Kerk redelijk open tegenover de LHBTQ+ gemeenschap en wordt homoseksualiteit breed erkend.

Uiteraard staan anno 2025 de opvattingen van destijds niet meer centraal. Ook anderen dan leden van de Moravische Kerk zijn nu inwoners van Christiansfeld. Maar zo vertelde mij iemand. De kern is nog steeds herkenbaar met name door de grote waarde die men hecht aan het gemeenschapsleven.

Dit is allemaal nieuw voor mij en ik wil me in de komende maanden toch eens meer verdiepen in deze kerkgemeenschap.

Verder door Duitsland en de eerste file sedert twee maanden

Na bijna 3 uur weer doorgereden richting grens Denemarken/Duitsland en daarmee neem ik voor nu definitief afscheid van Scandinavië. Ik wil nog een flink stuk doorrijden naar het zuiden in Duitsland maar op de verkeersborden lees ik dat er zeer lange files staan rond Hamburg.

Daar wil ik me niet aan wagen en dus zoek ik een overnachtingsplek die ik vind in de nabijheid van een zwembad en een manege en andere sportvoorzieningen in de gemeente Rickling. Geen superplek maar ‘s nachts heb ik toch mijn ogen dicht. Morgen dan maar wat langer rijden maar dan moet ik wel wat vroeger vertrekken en niet verdwalen wat me hier geheel onmogelijk lijkt.